Nederlandse kinderen zijn brutaal, verwend en misdragen zich in supermarkt en restaurant. Ze lijken het heel bont te kunnen maken, voordat ze door hun ouders worden gecorrigeerd. Moeten we ze strenger opvoeden? Aldus de tekst van het TV programma Arena waarin deelnemers – aan de vooravond van de week van de opvoeding – in debat gaan over de stelling: ‘Nederlandse kinderen worden te vrij opgevoed’.
Een stelling waar ik de afgelopen twee dagen flink over na heb gedacht, nadat ik te horen kreeg dat ik mogelijk in het panel zou zitten. Bij het clubje ‘Oneens’, omdat ik vooral val over het woordje ‘te’. Het woordje ‘te’ impliceert dat de ouders het ‘weer eens niet goed doen’. Terwijl ik vooral ouders om me heen zie die hun stinkende best doen. Met resultaat: met 85% van de Nederlandse kinderen gaat het goed en – we noemen hem nog maar een keertje – Nederlandse kinderen zijn de gelukkigste van de wereld.
Maar voordat je er verder iets over zegt moet je natuurlijk wel eerst definiëren wat je onder ‘te vrij’ verstaat. Bij ‘te vrij’ denk ik al snel aan hippie ouders, met een alles kan en alles mag houding. Die bij wijze van spreken in de hoek een jointje zitten te roken, terwijl hun kinderen een mooie muurtekening maken (misschien nog wel met hun eigen ontlasting). Een opvoedstijl waar we ooit in zijn beland na de fase van autoritair gezag, Vaders Wil is Wet en Moeders Hebben Altijd Gelijk. Omdat ik het zeg. Punt. Om daarna uit te komen op een mooie gulden middenweg: de onderhandelingsstijl. Met ruimte voor luisteren naar elkaar, uitleg over waarom je dingen belangrijk vindt en voor compromissen waar dat kan.
Daar leren kinderen een hoop van. Zoals perspectief nemen, het opbouwen van een moreel kader en het krijgen van een eigen mening. Dat is niet onnodig, in een tijd waarin alle informatie in een sneltreinvaart op ons af blijft komen. Dan is het goed om te weten: Wat vind ik ervan? Is het wel waar? Niet waar? Moet ik er iets mee? Of klik ik het weg? Een tijd waarin je niet alles voor waar kunt aannemen en het goed is een kritische burger te zijn. En natuurlijk kun je het jammer vinden dat onze maatschappij zo snel is, en zoveel van ons vraagt. Maar strenger opvoeden is daarvoor geen oplossing. Deze tijd vraagt om flexibiliteit en een goed wikken en wegen van ouders: waar duidelijke kaders nodig blijven en waar het losser kan. Niet eenvoudig, en ‘grenzen stellen’ staat dan ook met stip op 1 van de meest gestelde opvoedvragen.
Krijgen we met deze opvoedstijl geen irritant bijdehante kinderen? Die geen respect meer hebben voor oude mensen, gezagsfiguren als een politieagent, de leerkracht, of een scheidsrechter, zelfs de minister president tutoyeren, en overal en constant iets tegen in te brengen hebben? Onderzoek laat zien dat deze opvoedstijl leidt tot kinderen met een hoog gevoel van eigenwaarde, maar ook van sociale verantwoordelijkheid. Ook de opvoeddoelen van ouders richten zich naast leren opkomen voor jezelf, op leren rekening houden met anderen en respect hebben voor ouderen (SCP, 2011). Uiteindelijk doet het gros van de kinderen graag het goede. Denk maar even aan al die kinderen die deze weken weer met kinderpostzegels langs de deuren togen, belangeloos collecteren voor derde wereldlanden, of simpelweg heel graag willen dat juf, meester, papa of mama hen lief vindt.
Bovendien doe je dat onderhandelen niet altijd en over alles. Niet over dingen die te maken hebben met veiligheid, zoals het omdoen van een autogordel, niet over zaken die alleen volwassenen aangaan, zoals de hypotheek oversluiten. En kinderen kunnen ook heel goed rekening houden met een setting als een klas, waarin nu eenmaal nog 24 leerlingen zitten, een vol programma moet worden afgewerkt en klassenregels gelden. Maar tegelijkertijd geldt ook daar: als iets je wezenlijk stoort, zoals laatst een voorbeeld van een gelovige jongen die zich stoorde aan al het gevloek in de klas. Moet je hier met de leerkracht over kunnen praten. Kijken of je samen tot oplossingen kunt komen. Dan ben je niet dis- respectvol maar probeer je van elkaar te leren in een tijd dat alles verandert.
Arena ging uiteindelijk toch niet door, helaas. Dus praat ik toch nog even mee via deze blog. En ben ik natuurlijk heel benieuwd wat de anderen erover te zeggen hebben. Tijd om te gaan kijken… (zie uitzending gemist)
